Net
zoals in Nederland zijn er ook in Zweden verschillende tradities en gebruiken
die gevierd moeten worden. De meeste zijn traditionele Zweedse feesten,
maar ook Valentijnsdag en Halloween zijn steeds meer in opkomst.
Overzicht van de vaste feestdagen per maand:
Overzicht van de
feestdagen die niet op een bepaalde datum vallen:
Fastlag,
Påsk,
Kristi Himmelsfärd,
Pingst, Gökotta en
Advent
Januari
1 januari: Nyårsdagen
(nieuwjaarsdag)
De eerste dag van het nieuwe jaar is meteen een vrije dag.
6 januari: Trettondagen
De
dertiende dag na Kerstmis heet Trettondagen. In het begin werd deze
dag gevierd ter ere van de doop van Christus, maar deze aanleiding
wordt nu niet meer gevierd. In de meeste landen wordt deze dag gezien
als afsluiting van de Kerstmis, maar in Zweden gebeurt dat op Tjugondag
Knut
13 januari: Tjugondag
Knut (Julgransplundringsfest)
Twintig
dagen na de Kerstmis is het tijd voor het opbergen van de kerstboom
en alle andere kerstversieringen. Dit kinderfeest wordt gerekend als
de laatste dag van de kersttijd.
Feburari
14 februari:
Alla hjärtans dag - Valentindagen
Sinds
ongeveer 1960 wordt alla hjärtans dag in Zweden gevierd onder
voornamelijk jongere mensen, die elkaar op die dag (anoniem) presentjes
sturen.
Fastlagen
Zie
hier
Sportlov
Schoolkinderen
hebben in deze week een week vakantie om te gaan wintersporten. In
Skåne
is dit in week 8, maar in de rest van het land kan deze vakantie ook
vallen in week 7 of 9.
Mars
8 mars: Internationella
Kvinnodagen
Op
deze dag bewijzen alle vrouwen solidariteit met andere vrouwen over
de hele wereld. In 1980 is deze dag ingesteld door de VN, maar al in
1910 is deze dag tijdens de Socialistische Vrouwenconferentie in Kopenhagen
ingesteld als ondersteuning voor de invoering van het stemrecht voor
de vrouw. Aan deze dag wordt in Zweden vrij veel aandacht besteed.
12 mars: Kronprinsessan
Viktorias namnsdag
Iedereen
die Viktoria heet heeft deze dag naamdag, maar dit is een dag waarop
de vlag uit mag.
20 of 21
mars: Vårdagjämningen
De
dag en nacht duren even lang. Het begin van de lenteperiode, waardoor het
steeds langer licht blijft.
25
mars: Våffeldagen
Negen maanden voor kerstmis kreeg Maria (Vår Fru) te weten
dat ze zwanger was van Christus. Vårfrudagen werd våfferdagen
en daarna våffeldagen. Natuurlijk een goede aanleiding om de
hele dag wafels te eten. Heerlijk met slagroom en jam. |
|
Sommartid
Overschakeling
op de zomertijd.
April
30
april: Valborgsmässoafton, Konungens födelsedag
Op deze dag wordt de lente welkom geheten. 's Avonds wordt een
groot vuur georganiseerd (vaak gepaard gaande met vuurwerk) om de boze
geesten en roofdieren weg te jagen, zodat het vee weer veilig de wei
in kan. Ook werd dit wel gebruikt als weersvoorspelling: als de rook
van de vuurstapel richting het noorden ging werd het een koude lente
en ging de rook naar het zuiden werd het milder. Om de vuurstapel wordt
vaak gezongen en gedanst en natuurlijk de nodige zelf meegebrachte
alkohol genuttigd.
Op deze Koninginnedag is het ook nog eens "Koningendag" in Zweden.
Koning Carl Gustaf viert zijn verjaardag. |
|
Påsk
Meer
over Pasen zie hier.
Maj
1 mei: Arbetarnas
Dag
Sinds
1889 is deze dag een internationale dag voor werknemersdemonstraties
en sinds 1939 de enige niet kerkelijk georienteerde vrije dag. In
studentensteden is dit eigenlijk een voortzetting van de Valborgsmässoafton
met veel gezang en orkesten. Traditioneel wordt het studentengezang
in Lundagård live uitgezonden via de Zweedse televisie.
|
In
1907 is begonnen met het verkopen van Förstamajblommor. Dit
is een plastic bloemetje op een speldje dat op je kleding vastgezet
kan worden en waarvan de opbrengst gaat naar diverse goede doelen.
In 1907 kostte deze bloem nog 10 öre, maar tegenwoordig kost
hij minimaal tien kronen, mar je mag natuurlijk altijd meer geven. |
Ieder
jaar is er een andere bloemvormgeving.
Tweederde van alle kinderen tussen 9 en 12 jaar gaan de straat
op om deze bloemen te verkopen, wat resulteerde in een opbrengst
van 33 miljoen kronen vorig jaar. In 2007 vierde de Förstamajblomma
zijn 100-jarig bestaan. |
Mors dag
Op
de laatste zondag in mei wordt in Zweden moederdag gevierd.
Kristi
Himmelsfärd
Meer
over Hemelvaartsdag zie hier.
Gökotta
Meer
over Gökotta
zie hier.
Pingst
Meer over Pinksteren
zie hier.
Juni
6 juni: Sveriges
Nationaldag och Svenska Flaggans Dag
De
Zweedse nationaldag wordt gevierd sinds 1916 ter ere van de kroning
van Gustav Vasa in 1523 en de ondertekening van de huidige regeringsvorm
in 1809. Deze dag is sinds 2005 een vrije dag. Omdat deze dag ingeruild is voor de 2e Pinksterdag (altijd op een maandag) is overeengekomen dat Nationaldag, mocht deze in een weekend vallen, gecompenseerd mag worden met een andere vrije werkdag.
Kristi
Himmelsfärd
Meer
over Hemelvaartsdag zie hier.
Pingst
Meer over Pinksteren
zie hier.
Midsommar
Het
grote midzomer feest wordt gevierd op de zaterdag die valt tussen 20
en 26 juni. Dit feest begint echter al de vrijdag ervoor (Midsommarafton
en vrije dag) waarbij een meistang opgetuigd wordt met door alle aanwezigen
verzamelde bloemen. Rond deze meistang wordt er dan gedanst en gezongen.
Er worden ook bloemenkransen gemaakt die in het haar gedragen worden. Als
je deze krans maakt van 7 soorten bloemen, deze alleen en heel zachtjes
plukt en deze krans vervolgens ´s
avonds onder je kussen legt, droom je die avond van je aanstaande
geliefde. Vroeger werd dit feest door de Germanen in mei gevierd (vandaar
de naam meistang), maar voor de Zweden is dit een beetje te vroeg om de
zomer te vieren. Het feest wordt afgelsoten met een uitgebreide maaltijd
met veel haring en Jansons frästelse,
huisgemaakte brandewijn en verse aardbeien toe.
Sommarlov - skolavslutning
De
zomervakantie loopt in de regel van de tweede week in juni tot midden
augustus en wordt ingeluid door een afsluitend feest. Alle leraren en
leerlingen verzamelen zich in de kerk, waar er gezongen wordt en er voordrachten
gehouden worden.
Juli
14 juli:
Kronprinsessans Viktorias födelsedag
Dit
wordt meestal gevierd in het huis van de koninklijke familie in Solliden
op Öland.
18-24 juli: Fruntimmersveckan
Fruntimmer
is een oud Zweeds woord voor vrouwen. Deze week dankt zijn naam aan
het feit dat zes vrouwen naamdag hebben in deze week. Uitgezonderd
de eerste dag (Fredrik) volgen in deze week de naamsdagen voor Sara,
Margareta, Johanna, Magdalena, Emma en tenslotte Kristina. Volgens
een oude volkswijsheid regent het heel veel tijdens deze week. Tijdens
deze week begint ook de rötmånad.
In deze maand begint het voedsel te rotten. Zelfs de melk wordt sneller
zuur tijdens deze maand.
27 juli: Sjusovaredagen
Tot
aan ongeveer 1900 was dit een feestdag ter herinnering aan de zeven
slapers, zeven christelijke jongelingen uit Efesos, die zich, volgens
de legende, in het jaar 250 in een grot verborgen, 200 jaar lang sliepen
en dachten dat ze maar één
nachtje geslapen hadden toen ze wakker werden. Volgens de oude volkswijsheid
is het zo dat als het regent op deze dag het de volgende zeven weken
ook zal regenen.
Augusti
8 augusti: Drottningens
namnsdag
Naamdag
van Koningin Silvia .
Kräftskiva
Augustus is de maand van de kreeftenfeesten. Vroeger was het zo dat op een
dag in augustus de kreeftenpremieren plaatsvond. Vanaf die dag mochten
(rivier)kreeften gevangen worden en openbaar worden verkocht. Nu is het
zo dat je niet het hele jaar door kreeften mag vangen, maar ze mogen wel
het hele jaar in de winkels worden verkocht. Tijdens deze feesten is het
gebruikelijk om je uit te dossen in alles wat maar met kreeften te maken
heeft. Hoedjes, schorten, toeters en bellen en lampions. Er zijn zelfs
speciale Kräftskiva-CD´s.
Op de met kreeftentafellakens gedekte tafels liggen dan kreeftenservetjes,
kreeftenborden, kreeftenbestek (echter niet voor het eten van de kreeften
zelf), etc. |
|
De
kreeften zelf eet je namelijk het liefst met de hand. Enkele
regels voor het eten van kreeften tijdens een kräftskiva:
- Laat alle
tafelmanieren varen: eet met je handen en slurp zo luidruchtig
mogelijk
- Haal de
scharen van de kreet af
- Draai de
staart van de kreeft af
- Trek het
hoofd van de kreeft door achter zijn ogen te trekken
- Haal het
schild van de kreeft
- Pak de hoeken
achter de ogen vast en trek dit omhoog zodat je de zwarte blaas
van de kreeft eruit kunt halen
- Daarna kun
je van de overblijfselen genieten onder het genot van de nodige
alkoholische dranken.
|
September
Dag för
riksdagval
Om
de vier jaar wordt op de derde zondag in september gestemd. Dit gaat gepaard
met stemmen voor de kommun, län
en riksdag (gemeente, provincie en regering).
29 september:
den helige Mikaels dag
Vroeger
was dit een boerenfeestdag die het begin van de winterperiode inluidde.
De oogst moet binnen zijn en het vee in de stallen. In 1773 is
deze afgeschaft als een vrije dag en nu wordt speciaal in Skåne
deze dag nog gevierd op de eerste zondag na de 29e september in de vorm
van markten (Mickelmässmarknader).
Ålagille
Na
de tweede wereldoorlog opgekomen feest waarbij een aantal traditionele
gerechten met aal opgediend worden. Speciaal in de zuidelijke delen
van Zweden (en dan vooral tussen Åhus en Yngsjö )
is dit een feest waarbij volgens goed gebruik iedereen een liter brandewijn
en een kilo aal op moet eten.
Oktober
24 oktober: FN-dagen
Sinds
1948 wordt op deze dag de oprichting van de VN in 1945 gevierd met
tentoonstelingen, vergaderingen en lezingen over het werk van de Verenigde
Naties.
November
1
november: Allhelgonadagen
Allerheiligen wordt gevierd op de zaterdag in de week van 31
oktober tot 6 november. Op deze dag worden alle graven versierd met
kaarsen en bloemen en worden op deze manier de overledenen herdacht.
Er wordt de
laatste jaren ook meer aandacht besteed aan Halloween. Het is
vooral een kinderfeest waarbij de kinderen uitgedost worden in
spookachtige gewaden, heksenteneu´s en vampieroutfits. |
|
6 november: Gustav
Adolfsdagen
Sinds
1800 wordt deze dag gevierd ter ere aan de dood van koning Gustav
II Adolf op het slagveld van Lützen. Meest leuke van deze dag
is dat er speciaal gebak verkocht wordt met een beeltenis van de
koning in chocolade of marsepein: de zogenaamde Gustav Adolfsbakelser.
Fars Dag
De
tweede zondag van november is vaderdag in Zweden. Dit tot grote vreugde
van alle vaders die geemigreerd zijn, want dat betekent dus dat je zowel
een vaderdag in juni als in november hebt.
Advent
Meer
informatie over de advent klik hier.
December
10 december:
Nobeldagen
Op
de sterfdag van Alfred Nobel worden de Nobelprijzen uitgereikt in
het Konserthuset in Stockholm. Dit wordt live uitgezonden op televisie
en wordt bijgewoond door de koninklijke familie. Aan het eind van de
uitreiking volgt een groots galabuffet in het stadhuis van Stockholm.
|
|
13 december:
Lucia
Lucia
was een door de Romeinen ter dood veroordeeld christelijk meisje
uit Sicilië.
Om licht te brengen in de donkere tijden komt Lucia met haar gevolg
al zingend vroeg in de ochtend langs alle deuren met koffie, lussekatter
(saffraangebak) en pepparkakor (speculaaskoekjes).
Lucia
zelf is gekleed in een wit gewaad met een rode band om haar middel
en een hoofdkrans met kaarsen. Zij wordt gevolgd door een stoet van
in het wit gekleedde tärnor (de meisjes) en stjärngossar
(de jongens) met aan het eind van de stoet pepparkaksgubbar en kabouters
met lantaarns.
Op
de scholen wordt hier veel aandacht aan besteed en vaak wordt er 's avonds
een heel concert georganiseerd met na afloop een koffiemaaltijd. Plaatselijk
en zelfs landelijk is er ook een soort van schoonheidswedstrijd wie dit
jaar Lucia mag spelen in de optocht.
23 december:
Drottningens födelsedag
De
verjaardag van Koningin Silvia .
24 december:
Julafton
De
Kerstavond begint eigenlijk al 's middags. Heel Zweden zit dan met
het hele gezin naar de zich ieder jaar herhalende Disneyfilms te
kijken. Aan het eind van de middag begint het traditionele Julbord.
Dit buffet kan je ook al sinds de advent in restaurants eten en bestaat
daar uit een buffet met tot wel over de 60 verschillende gerechten.
Thuis blijft het meestal wat bescheidener, maar in ieder geval wordt er
een Julham geserveerd. Ook is glögg
heel bekend: dit is een soort kruidenwijn welke licht opgewarmd wordt
en samen met amandelen en rozijnen genuttigd wordt. 's Avonds is het
dan tijd om de pakjes uit te pakken.
25 och 26 december:
Juldagen och Annandag jul
Op
de Eerste Kerstdag gaan de meeste Zweden naar de vroege kerkdienst
(julotta) en eet men de restjes op van de Julbord. Tweede Kerstdag zijn
de winkels weer geopend en begint de uitverkoop.
31 december:
Nyårsafton
Op
televisie wordt iedereen vanuit Skansen Openluchtmuseum een gelukkig nieuwjaar
toegewenst en het nieuwe jaar wordt ingeluid met champagne en vuurwerk
(helaas geen oliebollen).
Niet
datumvaste feesten
Fastlag
Dit
zijn de drie dagen (Fastlagssöndag, Fastlagsmåndag
och Fettisdag) voordat de vastentijd (40 dagen voor de Pasen) begint.
Tegenwoordig alleen nog maar te zien aan de overvloed aan semlor in
de winkels. Semlor (of ook wel fettisdagsbullar genoemd) zijn broodjes
met spijs en een berg slagroom ertussen.
|
Påsk
Op de donderdag voor Pasen (skärtorsdag) gaan alle kinderen verkleed als
heks of oud mannetje in een optocht door het dorp om iedereen Glad Påsk
te wensen en om vaak te eindigen bij de plaatselijke supermarkt om een godisregn
te ondergaan. In deze snoepjesregen wordt vanaf het dak van de winkel door een
heks bergen snoep over de graaiende kinderen heen gegooid. De
verkleedpartij tot heksen en oude mannetjes diende omdat vroeger
de heksen op die
dag op hun bezemstelen naar Blåkulla vlogen |
om daar de duivel tevreden te stellen.
Ook in Zweden worden eieren versierd en verstopt, maar vooral in het zuiden van
Zweden is dit gebruikelijk. De dagen voor Pasen staan er takken met gekleurde
veren voor de huizen of oprijlaan. |
Kristi
Himmelfjärd
Veertig
dagen na pasen op een donderdag heeft iedereen een vrije dag (Hemelvaartsdag).
De dag erna wordt vaak opgenomen als een extra vrije dag, omdat dit
een zogenaamde "klämdag" is:
een dag ingeklemd tussen een vrije dag en het weekend.
Gökotta
Tijdens dit
uitstapje vroeg in de morgen (vaak op Hemelvaartsdag) gaat men op zoek
naar de roep van de koekoek (gök) . Deze roep zou een goede voorspelling
van de toekomst zijn. Hoor je de roep van de koekoek uit het westen
is alles goed, vanuit het oosten betekent comfort, vanuit het noorden
komen er zorgen en vanuit het zuiden ligt de dood op de loer. Het aantal
malen dat de koekoek fluit is ook van betekenis. Dit kan bijvoorbeeld
uitsluitsel geven over hoeveel jaar je nog ongetrouwd zal blijven. |
|
Pingst
Vijftig
dagen na Pasen is deze Pinksterdag een dag waarop heel veel Zweedse
paren gaan trouwen. Tweede Pinksterdag heeft sinds 2005 geruild met de
Zweedse Nationaldag als vrije dag en is voortaan dus een gewone werkdag.
Advent
Vier
weken voor de kerstdagen worden in Zweden alle huizen (zowel binnen
als buiten) al versierd met alle mogelijke kerstversiersels. Het meest
bekend zijn wel de kandelaars met lampjes die voor de ramen worden gezet.
De bomen worden opgetuigd (officieel mag je de bomen niet zomaar uit
het bos halen als dit bos niet op jouw grond staat) en de tijd begint
voor de koopjesjacht op cadeautjes.
De Zweedse
vlag stamt uit ongeveer 1550. Het staat iedereen vrij
om de vlag op te hangen wanneer hij maar wil, maar de volgende dagen
zijn de officiële vlagdagen:
- Nyårsdagen
den 1 januari
- Konungens namnsdag den 28 januari
- Kronprinsessans namnsdag 12 mars
- Påskdagen
- Konungens
födelsedag
den 30 april
- Första
maj
- Pingstdagen
- Sveriges Nationaldag den 6 juni
- Midsommardagen
- Kronprinsessans
födelsedag den 14 juli
- Drottningens namnsdag den 8 augusti
- Dag
för
val till riksdagen
- FN-dagen den 24 oktober
- Gustaf Adolfsdagen den 6 november
- Nobeldagen den 10 december
- Drottningens
födelsedag den 23 december
- Juldagen den 25 december
|
|
Meer informatie over het vlaggen
Geboorte
De
Zweden staan je raar aan te kijken als je de term thuis bevallen ook
maar in je mond neemt. Het is eigenlijk regel dat je zo snel mogelijk
naar het ziekenhuis rijdt en daar bevalt van je kind. Het gebeurt daarom
ook regelmatig (vooral op het platteland) dat kinderen in de ambulance
of de auto geboren worden. De zorg in het ziekenhuis is echter uitmuntend.
Alle zorg die in Nederland op dat gebied is is er in Zweden ook. Vaak
is er ook slaapgelegenheid voor de vader.
Na
de geboorte stuurt de verloskundige (barnmorska) een berichtje naar
het bevolkingsregister zodat de baby direct een persoonsnummer krijgt
toebedeeld. De uiteindelijk naam van de baby hoef je pas binnen drie
maanden in te leveren.
Het is niet gebruikelijk
om geboortekaartjes te sturen. Wel wordt er een advertentietje in het
plaatselijke weekblad of krant gezet. Er wordt (vaak na de doop van het
kind) soms een bedankkaartje met foto rondgestuurd naar alle mensen die
op bezoek zijn geweest na de bevalling. De ouders hebben samen 480 ouderschapsverlofdagen en
die kunnen ze opnemen wanneer ze willen.
Verjaardagen
van kinderen
De
kinderverjaardagen verschillen niet heel veel met Nederlandse. Wel
is het meer gebruikelijk dat de ouders de kinderen zelf komen brengen
en halen (al wordt thuis brengen van de kinderen na afloop zeer op prijs
gesteld). Verder zijn de feestjes even leuk met veel spelletjes, knutselen
en lekkere dingen. Als je niet alle kinderen uit de jaargroep uitnodigt
wordt het niet zo gewaardeerd als je de uitnodigingen op school verspreid,
want dan zou je sommige kinderen tekort doen.
Verjaardagen van volwassenen
Alle
verjaardagen "utan nollor" worden op het werk gevierd met gebak
en eventueel een klein feestje thuis. Een hoop Zweden doen hier echter
helemaal niets aan. De födelsedagar med nollor (verjaardagen met
een nul: 30 jaar, 40 jaar, etc.) worden uitgebreider gevierd. De 50e
verjaardag spant de kroon met een groots feest. Vaak wordt hier zelfs
een zaaltje voor afgehuurd. De Nederlandse traditie met Abraham en Sara
kennen ze hier niet. Wel worden soms de naamdagen gevierd.
Bruiloft
Het
eigenlijke feest is hetzelfde als in Nederland. Wel is in Zweden het
verschil dat een kerkelijk huwelijk even
rechtsgeldig is als een burgerlijk huwelijk .
Homoparen kunnen hun partnerschap burgerlijk laten registreren. Voor
een burgerlijk huwelijk doet het er niet toe hoe je gekleed gaat, heb
je geen ringen nodig, kun je kiezen uit een lezing van 2 minuten of
als je nog meer haast hebt om elkaar de trouw te verklaren eentje van
20 seconden. Het burgerlijk huwelijk is gratis. Ook in Zweden kennen
ze het verschijnsel van vrijgezellenfeesten. Voor de vrouwen heet dit
Möhippa en
voor de mannen Svensexa .
Zweedse benamingen voor
de bruiloftsdagen
1 år |
pappersbröllop |
|
5 år |
träbröllop |
7 år |
yllebröllop |
10 år |
tennbröllop |
15 år |
kristallbröllop |
20 år |
porslinsbröllop |
25 år |
silverbröllop |
30 år |
pärlbröllop |
35 år |
korallbröllop |
40 år |
rubinbröllop |
45 år |
safirbröllop |
50 år |
guldbröllop |
55 år |
smaragdbröllop |
60 år |
diamantbröllop |
65 år |
krondiamantbröllop |
70 år |
järnbröllop |
Begrafenis
Sinds
1 januari 2000 is het de Zweedse kerk die
de begrafenissen voor alle Zweden verzorgt (uitgezonderd de gemeenten
Stockholm en Tranås).
Ze zijn verplicht om ook aparte begraafplaatsen te onderhouden
voor bijvoorbeeld joodse en islamitische ingezetenen. Iedereen
betaalt hier een kyrkoavgift (van
ongeveer 1 procent) voor die direct ingehouden wordt op je loon.
Als je besluit om deze belastinginhouding niet te willen betalen
wordt bij je overlijden de begravningsavgift bepaald door de försammling
van de Zweedse kerk in je woonplaats. In
deze begravningsavgift zitten inbegrepen:
- Een begraafplaats op een algemene begraafplaats voor 25 jaar
- Een begrafenis
- Transport naar de begrafenis
- Crematie
- Lokaal voor opbaring
en een ceremonielokaal zonder religieuze symbolen
- Kosten voor het onderhouden van de begraafplaats
Niet inbegrepen zijn
o.a. bloemdecoraties, dragers, advertenties, grafonderhoud en extra
muziek en gezang. Een
begrafenisondernemer kan je behulpzaam zijn bij de verschillende administratieve
handelingen.
|